اختلال شخصیت اسکیزوتایپی: تعاریف و ویژگی‌ها
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی (STPD) یکی از وضعیت‌های روانی است که باعث بروز افکار، رفتار و گفتار غیرمعمول می‌شود. افرادی که به این اختلال مبتلا هستند، معمولاً به‌عنوان افراد عجیب و غریب شناخته می‌شوند و روابط نزدیکی با دیگران ندارند یا به‌سختی می‌توانند ارتباطات نزدیک برقرار کنند. این افراد ممکن است رفتارها و انگیزه‌های دیگران را نادرست تفسیر کنند و عموماً نسبت به دیگران بی‌اعتماد هستند. در ادامه به علائم و روش‌های درمان این اختلال می‌پردازیم.
تعریف اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی نوعی اختلال شخصیت است که باعث بروز الگوهای رفتاری غیرعادی در فرد می‌شود. افراد مبتلا به این اختلال معمولاً رفتارهایی غیرمعمول، گفتار عجیب و باورهای جادویی دارند و اغلب از وجود مشکلات خود آگاه نیستند. در برخی موارد، این افراد ممکن است بعداً به اسکیزوفرنی مبتلا شوند.
این اختلال با بی‌اعتمادی و برداشت‌های نادرست از رفتارهای اجتماعی همراه است و می‌تواند منجر به اضطراب شدید و تمایل به اجتناب از موقعیت‌های اجتماعی شود. معمولاً اختلال شخصیت اسکیزوتایپی در اوایل بزرگسالی تشخیص داده می‌شود و ممکن است در طول عمر ادامه یابد. با این حال، درمان‌هایی مانند داروها و روان‌درمانی می‌توانند به کاهش علائم کمک کنند.
افراد در معرض خطر
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی معمولاً در سال‌های نوجوانی شروع می‌شود و آمار نشان می‌دهد که این اختلال در مردان شایع‌تر از زنان است. تخمین زده می‌شود که حدود ۳ تا ۵ درصد از جمعیت ایالات متحده به این اختلال مبتلا هستند.
علائم اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
افراد مبتلا به این اختلال معمولاً در موقعیت‌های اجتماعی دچار اضطراب و ناراحتی می‌شوند و در برقراری و حفظ روابط با دیگران با مشکلات زیادی روبه‌رو هستند. رایج‌ترین علائم شامل:
- اضطراب اجتماعی شدید و روابط اجتماعی ضعیف
- عدم اعتماد به دیگران به جز اعضای نزدیک خانواده و دوستان
- بروز رفتارهای عجیب و غریب
- افکار و گفتار غیرمعمول، مانند استفاده از عبارات انتزاعی
- تجربیات ادراکی غیرمعمول و باورهای جادویی
- برداشت نادرست از موقعیت‌های معمول
- افکار مشکوک یا پارانوئید
- مشکل در برقراری تماس چشمی
- بی‌انگیزگی در محیط‌های آموزشی و کاری
- عدم آگاهی از رفتارهای عجیب و غریب
- پوشش نامرتب یا غیرمعمول
- تمایل به فعالیت‌های انفرادی و اضطراب اجتماعی بالا
علل احتمالی
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی به‌عنوان یکی از ناشناخته‌ترین اختلالات روانی شناخته می‌شود. محققان به دنبال شناسایی علل دقیق این اختلال هستند، اما برخی عوامل بیولوژیکی و ژنتیکی به‌عنوان دلایل احتمالی شناخته شده‌اند. تغییرات مغزی در مبتلایان به STPD شباهت زیادی به تغییرات موجود در افراد مبتلا به اسکیزوفرنی دارد. همچنین، افرادی که در خانواده آن‌ها سابقه اسکیزوفرنی یا سایر اختلالات شخصیتی خوشه A وجود دارد، بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال قرار دارند. اختلالات شخصیتی خوشه A شامل اختلال شخصیت پارانوئید، اسکیزویید و اسکیزوتایپی است که به بروز رفتارها و گفتارهای غیرعادی منجر می‌شود.
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی (STPD) معمولاً شامل روان‌درمانی و داروهای ضد روان‌پریشی با دوز پایین (نورولپتیک) است. در ادامه، با روش‌های درمانی مختلف آشنا می‌شویم.
روان‌درمانی
روان‌درمانی شامل تکنیک‌هایی است که به افراد کمک می‌کند احساسات، افکار و رفتارهای نگران‌کننده خود را شناسایی و تغییر دهند. همکاری با یک متخصص سلامت روان، مانند روانشناس یا روانپزشک، می‌تواند حمایت و راهنمایی لازم را برای فرد و خانواده‌اش فراهم کند.
انواع روان‌درمانی که برای افراد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی مؤثر واقع می‌شود شامل گروه‌درمانی و درمان شناختی رفتاری (CBT) است:
گروه‌درمانی
در گروه‌درمانی، گروهی از افراد با نظارت یک درمانگر به بررسی مشکلات خود می‌پردازند. این روش می‌تواند به فرد مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی کمک کند تا مهارت‌های اجتماعی را تقویت کند. اما در مواردی که علائم فرد شدیدتر است، ممکن است این روش چالش‌هایی ایجاد کند، به‌ویژه اگر فرد تفکرات و رفتارهای پارانوئید داشته باشد.
درمان شناختی رفتاری (CBT)
درمان شناختی رفتاری یک نوع درمان ساختاریافته و هدف‌گرا است. درمانگر به فرد کمک می‌کند تا به بررسی دقیق‌تری از افکار و احساسات خود بپردازد و ببیند چگونه این افکار بر رفتار او تأثیر می‌گذارند. برای افرادی که مبتلا به اختلال شخصیت اسکیزوتایپی هستند، تمرکز بر آزمایش واقعیت و مرزهای بین فردی می‌تواند مفید باشد. درمانگر کمک می‌کند تا الگوهای تفکر تحریف‌شده، از جمله تفکر ارجاعی، پارانوئید یا جادویی شناسایی شود.
دارو درمانی
در درمان اختلال شخصیت اسکیزوتایپی، از داروهای ضد روان‌پریشی و داروهای آنتی‌سایکوتیک (نورولپتیک) با دوز پایین استفاده می‌شود. این داروها به‌ویژه برای افرادی که علائم نسبتاً شدیدی دارند یا تجربه‌ای از روان‌پریشی خفیف و گذرا دارند، مفید هستند.
تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپی
شخصیت انسان در دوران کودکی، نوجوانی و اوایل بزرگسالی به‌تدریج شکل می‌گیرد. به همین دلیل، روانشناسان معمولاً تشخیص اختلال شخصیت اسکیزوتایپی را تا سن ۱۸ سالگی به تأخیر می‌اندازند.
تشخیص اختلالات شخصیت به‌ویژه اختلال شخصیت اسکیزوتایپی معمولاً دشوار است، زیرا بیشتر افراد مبتلا فکر نمی‌کنند که مشکلی در رفتار یا تفکر خود دارند و نیازی به تغییر احساس نمی‌کنند. آن‌ها معمولاً زمانی از کمک متخصصان بهره می‌برند که با مشکلاتی مانند اضطراب یا افسردگی مواجه شوند.
وقتی که متخصص بهداشت روان به این اختلال مشکوک می‌شود، معمولاً سوالاتی در مورد دوران کودکی، روابط و شرایط کاری فرد مطرح می‌کند. از آنجا که فرد ممکن است بینش کمی درباره رفتارهای خود داشته باشد، متخصصان با خانواده و دوستان او نیز صحبت می‌کنند تا اطلاعات بیشتری کسب کنند.
نتیجه‌گیری
اختلال شخصیت اسکیزوتایپی یک اختلال مزمن است که نیاز به درمان مادام‌العمر دارد. اگر این اختلال درمان نشود، می‌تواند منجر به مشکلاتی مانند اختلال اضطراب اجتماعی، افسردگی، وسواس فکری و حتی اسکیزوفرنی شود. حدود ۳۰ تا ۵۰ درصد از افراد مبتلا به این اختلال همچنین به افسردگی دچار هستند. متخصصان سلامت روان با ارائه برنامه‌های درمانی می‌توانند به مدیریت افکار و رفتارهای این افراد کمک کنند. اگر در خانواده شما فردی مبتلا به این اختلال وجود دارد یا شما نیز علائمی نظیر استرس، افسردگی و انزوا را تجربه می‌کنید، بهتر است هر چه سریع‌تر با یک روانشناس مشورت کنید.