دارو برای بی ‌خوابی؛ بهترین دارو برای داشتن خوابی آرام(محمدرضا عبدخانی)

بی‌خوابی نوعی اختلال خواب است که می‌تواند به صورت کوتاه‌مدت (حاد) یا طولانی‌مدت (مزمن) بروز کند. بی‌خوابی حاد ممکن است از یک شب تا چند هفته ادامه داشته باشد، در حالی که بی‌خوابی مزمن حداقل سه شب در هفته رخ می‌دهد و برای مدت سه ماه یا بیشتر پایدار می‌ماند. پزشکان معمولاً دارو را به عنوان آخرین گزینه برای درمان بی‌خوابی تجویز می‌کنند و حتی در صورت توصیه به مصرف دارو، معمولاً پیشنهاد می‌شود که تنها برای یک دوره کوتاه از آن استفاده کنید. در این مقاله به بررسی داروهای رایجی که می‌توانند به بهبود کیفیت خواب کمک کنند، پرداخته شده است. با ما همراه باشید تا با این داروها بیشتر آشنا شوید.

بهترین دارو برای بی‌خوابی شبانه چیست؟

قرص‌های خواب‌آور در انواع مختلفی موجود هستند. برخی از این داروها نیاز به تجویز پزشک دارند، در حالی که برخی دیگر را می‌توانید بدون نسخه تهیه کنید.

داروهای خواب‌آور بدون نسخه

داروخانه‌ها محصولاتی را بدون نیاز به نسخه در اختیار شما می‌گذارند که شامل موارد زیر هستند:

1. داروهای حاوی آنتی‌هیستامین
   • برخی از آنتی‌هیستامین‌ها، مانند دیفن‌هیدرامین، که برای کاهش علائم آلرژی طراحی شده‌اند، می‌توانند به عنوان دارویی برای بی‌خوابی مورد استفاده قرار گیرند، چرا که یکی از عوارض جانبی آن‌ها ایجاد خواب‌آلودگی است.با اینکه برخی آنتی‌هیستامین‌ها بدون نسخه قابل تهیه هستند، بهتر است قبل از استفاده از آن‌ها به عنوان داروی بی‌خوابی با پزشک مشورت کنید. چرا که ممکن است عوارض جانبی جدی به همراه داشته باشند یا در طولانی‌مدت باعث وابستگی شوند.
2. مکمل ملاتونین
   • ملاتونین یک هورمون طبیعی است که توسط غده پینه‌آل (صنوبری) در بدن تولید می‌شود و به تنظیم چرخه خواب و بیداری کمک می‌کند. به همین دلیل، مکمل‌های ملاتونین به عنوان دارویی برای بی‌خوابی شبانه استفاده می‌شوند.هرچند تحقیقات کافی در مورد اثربخشی مکمل ملاتونین وجود ندارد، ممکن است در برخی موارد خاص مفید باشد. این مکمل به طور کلی بی‌خطر در نظر گرفته می‌شود، اما ممکن است در برخی افراد عوارض جانبی مانند حالت تهوع، سردرد، و سرگیجه ایجاد کند.

داروهای خواب‌آوری که نیاز به تجویز پزشک دارند

برخی از داروهایی که برای درمان بی‌خوابی تجویز می‌شوند، شامل موارد زیر هستند:

1. بنزودیازپین‌ها 
   • بنزودیازپین‌ها داروهای ضد اضطرابی هستند که به ایجاد آرامش و خواب‌آلودگی کمک می‌کنند. از آنجا که این داروها پتانسیل بالایی برای ایجاد وابستگی دارند، پزشک ممکن است توصیه کند که از آن‌ها تنها برای یک دوره کوتاه‌مدت، مثلاً هفت تا ۱۰ روز، استفاده کنید. برخی از بنزودیازپین‌هایی که ممکن است توسط پزشک تجویز شوند عبارتند از:
     • کوزپام (Quazepam)
     • تریازولام (Triazolam)
     • استازولام (Estazolam)
     • تمازپام (Temazepam)
2. آگونیست‌های گیرنده بنزودیازپین
   • آگونیست‌های گیرنده بنزودیازپین نسبت به بنزودیازپین‌ها سریع‌تر عمل کرده و معمولاً عوارض جانبی کمتری دارند. نمونه‌هایی از این داروها شامل:
     • زولپیدم (Zolpidem)
     • زالپلون (Zaleplon)
     • اس‌زوپیکلون (Eszopiclone)
3. آنتاگونیست‌های گیرنده اورکسین
   • اورکسین یک نوروترنسمیتر است که به تحریک بیداری کمک می‌کند. آنتاگونیست‌های گیرنده اورکسین با مهار این نوروترنسمیتر می‌توانند به بهبود خواب کمک کنند. با این حال، استفاده طولانی‌مدت از این داروها توصیه نمی‌شود. برخی از آنتاگونیست‌های تأیید شده توسط سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) عبارتند از:
     • بلسومرا (Belsomra)
     • لمبورکسانت (Lemborexant)
     • داریدورکسانت (Daridorexant)
4. تاسیملتئون
   • تاسیملتئون (Tasimelteon) از طریق افزایش تأثیر ملاتونین در مغز به بهبود بی‌خوابی کمک می‌کند. این دارو توسط FDA برای درمان اختلالات خواب-بیداری و سندرم اسمیت-مگنیس تأیید شده است. معمولاً توصیه می‌شود که ۲۰ میلی‌گرم از این دارو را یک ساعت قبل از خواب مصرف کنید.
5.  دوکسپین
   • دوکسپین (Doxepin) نیز می‌تواند به عنوان دارویی برای بی‌خوابی استفاده شود. این دارو با مهار هیستامین و سایر گیرنده‌های مغزی، اثرات درمانی خود را اعمال می‌کند. برای درمان بی‌خوابی، معمولاً سه تا ۶ میلی‌گرم از دوکسپین باید پیش از خواب مصرف شود.

کدام داروهای گیاهی یا مکمل‌های غذایی برای درمان بی‌خوابی مناسب‌اند؟

امروزه انواع مختلفی از مکمل‌های غذایی و داروهای گیاهی برای پیشگیری یا درمان بی‌خوابی در بازار موجود است. نتایج تحقیقات درباره اثربخشی این محصولات متفاوت و گاهی متناقض است، اما در برخی موارد می‌توانند مفید باشند. در ادامه، چند نمونه از این محصولات را بررسی می‌کنیم:

• مکمل‌های حاوی سنبل‌الطیب

برخی افراد مکمل سنبل‌الطیب را به عنوان یکی از بهترین داروهای خواب‌آور گیاهی می‌شناسند. تحقیقات نشان داده‌اند که مصرف ۳۰۰ تا ۶۰۰ میلی‌گرم سنبل‌الطیب یک ساعت قبل از خواب می‌تواند به بهبود کیفیت خواب کمک کند. البته باید توجه داشت که این گیاه ممکن است در درصد کمی از افراد تأثیر معکوس داشته و بی‌خوابی ایجاد کند.

مکمل‌های حاوی سنبل‌الطیب به‌ویژه برای زنانی که در دوران یائسگی با مشکلات خواب مواجه می‌شوند، می‌توانند مفید باشند. زیرا برخی مطالعات نشان داده‌اند که این گیاه می‌تواند گرگرفتگی مرتبط با یائسگی را کاهش داده و به بهبود بی‌خوابی ناشی از آن کمک کند. اثرات آرام‌بخش سنبل‌الطیب ممکن است مدت‌ها باقی بماند و گاهی موجب خواب‌آلودگی صبحگاهی شود، بنابراین پس از مصرف این مکمل، از رانندگی و انجام کارهایی که به هوشیاری نیاز دارند، خودداری کنید. همچنین بهتر است از مصرف الکل یا داروهای آرام‌بخش هم پرهیز کنید.

برخی مطالعات نشان می‌دهند که سنبل‌الطیب ممکن است بیشتر از سایر داروهای خواب‌آور طبیعی، عوارض جانبی ناخواسته مانند ضربان قلب نامنظم، سرگیجه، ناراحتی معده، و سردرد ایجاد کند. همچنین در موارد نادر، ممکن است به کبد آسیب برساند.

• مکمل گلیسین

گلیسین یک اسید آمینه است که در متابولیسم، جذب مواد مغذی، پیشگیری از بیماری‌ها، و خواب نقش دارد. بدن این اسید آمینه را از طریق مصرف حبوبات، گوشت و محصولات لبنی دریافت می‌کند و همچنین می‌تواند آن را به طور طبیعی تولید کند.

تحقیقات اخیر نشان می‌دهند که مصرف دوز کمی از مکمل گلیسین قبل از خواب می‌تواند کیفیت خواب را بهبود بخشد و خواب‌آلودگی روزانه را در افرادی که از بی‌خوابی رنج می‌برند، کاهش دهد. دوز توصیه‌شده فعلی برای گلیسین حدود ۳۰۰۰ میلی‌گرم در روز است.

• مکمل منیزیم

منیزیم یک ماده معدنی است که در بسیاری از فرآیندهای بدن نقش مهمی ایفا می‌کند. تحقیقات نشان داده‌اند که سطح منیزیم بدن بر کیفیت و کمیت خواب تأثیر می‌گذارد. بسیاری از افراد منیزیم مورد نیاز خود را از طریق مصرف غلات کامل، آووکادو، موز، آجیل، دانه‌ها، و حبوبات تأمین می‌کنند، اما برخی دیگر ممکن است به مصرف مکمل‌های منیزیم نیاز داشته باشند.

توصیه می‌شود که در طول روز بیش از ۳۵۰ میلی‌گرم منیزیم مصرف نشود. اگر مکمل منیزیم به‌درستی و مطابق با دستورالعمل مصرف شود، معمولاً مشکلی ایجاد نخواهد کرد. با این حال، برخی افراد ممکن است پس از مصرف آن دچار اسهال شوند. بیماران مبتلا به مشکلات کلیوی نیز باید با احتیاط و تحت نظر پزشک از مکمل منیزیم استفاده کنند.

خطرات مصرف داروهای بی‌خوابی چیست؟

یکی از اصلی‌ترین خطرات مصرف قرص‌های خواب‌آور، ایجاد وابستگی به آن‌ها است. این موضوع می‌تواند باعث شود که بدون مصرف دارو نتوانید به‌راحتی بخوابید. همچنین، با قطع ناگهانی مصرف دارو، ممکن است دچار احساس ناخوشایند یا حتی بی‌خوابی شدیدتری شوید.

برخی از قرص‌های خواب‌آور ممکن است منجر به عوارضی مانند سرگیجه و اختلال در حافظه شوند و تمرکز را برای شما دشوار کنند. این مشکلات به‌خصوص در افراد مسن می‌تواند خطراتی نظیر تصادف یا سقوط را افزایش دهد.

داروهای طبیعی یا گیاهی نیز به‌طور کامل بی‌خطر نیستند، زیرا ممکن است با داروها یا مکمل‌هایی که مصرف می‌کنید تداخل داشته باشند. علاوه بر این، ممکن است برای افرادی با شرایط پزشکی خاص نامناسب باشند.

چگونه عوارض داروهای خواب‌آور را کاهش دهیم؟

برای کاهش عوارض ناشی از مصرف داروهای خواب‌آور، به نکات زیر توجه کنید:

1. مشاوره با پزشک یا داروساز: قبل از تجویز داروی خواب‌آور، لیست تمام داروها، مکمل‌ها و محصولات گیاهی مصرفی خود را به پزشک یا داروساز اعلام کنید.
2. مصرف صحیح دارو: دارو را دقیقاً طبق دستورالعمل پزشک مصرف کنید.
3. مدت زمان مصرف: از پزشک خود بپرسید تا چه مدت می‌توانید از دارو استفاده کنید و چگونه باید آن را متوقف کنید.
4. پرهیز از الکل: مصرف الکل می‌تواند عوارض جانبی داروهای خواب‌آور را تشدید کند.
5. عدم استفاده از داروهای دیگران: داروهای خواب‌آور خود را به دیگران ندهید و از داروهای دیگران نیز استفاده نکنید.

افرادی که قصد دارند در دوران بارداری یا شیردهی از داروی خواب‌آور استفاده کنند، حتماً باید با پزشک مشورت کنند. همچنین، مصرف داروهای بی‌خوابی در کودکان، سالمندان و بیماران باید تحت نظر پزشک انجام شود.

سخن پایانی

اگر بی‌خوابی شما به حدی است که زندگی روزمره‌تان را تحت تأثیر قرار داده و به روش‌های خانگی پاسخ نمی‌دهد، بهتر است به یک متخصص مغز و اعصاب مراجعه کنید. همچنین، با توجه به علت‌های احتمالی بی‌خوابی، ممکن است نیاز باشد که از مشاوره یک روانشناس یا روانپزشک نیز بهره‌مند شوید.