سادیسم یا دگرآزاری به حالتی از اختلال شخصیت اطلاق می‌شود که در آن فرد برای لذت روانی خود، دیگران را مورد آزار، تحقیر یا تمسخر قرار می‌دهد. این آزار می‌تواند جنبه‌های جسمی، روانی یا جنسی داشته باشد و میان زنان، مردان و حتی کودکان دیده می‌شود.
تاکنون علت مشخصی برای بروز این اختلال پیدا نشده است، اما برخی پژوهشگران آن را به عوامل ژنتیکی و پیشینه خانوادگی مرتبط می‌دانند، در حالی که دیگران بر این باورند که تجارب دوران کودکی نقش عمده‌ای در شکل‌گیری این رفتار دارند.
اگر مایلید اطلاعات بیشتری در این زمینه به دست آورید یا فکر می‌کنید افراد اطرافتان رفتارهای سادیسمی دارند، در ادامه این مقاله با ما همراه باشید تا به بررسی انواع سادیسم، علائم آن و روش‌های درمان و برخورد با افراد مبتلا بپردازیم.
در معنای لغوی، سادیسم به جنونی اشاره دارد که فرد از آسیب رساندن به دیگران و سوءاستفاده از آن‌ها لذت می‌برد. روان‌شناسان این اختلال را به علاقه فرد به اذیت و آزار جسمی، روحی، روانی یا جنسی تعبیر می‌کنند.
افراد مبتلا به سادیسم از تحقیر، تمسخر و آزار دیگران لذت و آرامش می‌برند و گاهی عمداً اطرافیان خود را فریب می‌دهند. برای رسیدن به این هدف، از روش‌هایی مانند ایجاد ترس، باج‌گیری عاطفی، خشونت فیزیکی و تهدید استفاده می‌کنند.َ
پیش‌تر رفتار سادیستی به عنوان نوعی اختلال روانی شناخته می‌شد، اما اکنون بر اساس DSM-5، به عنوان یک اختلال شخصیتی طبقه‌بندی می‌شود. این افراد فاقد همدلی بوده و اغلب رفتارهای تحقیرآمیز، خشونت‌آمیز و ظالمانه‌ای از خود بروز می‌دهند و از آسیب رساندن به دیگران لذت می‌برند.
از نظر علل، نظریات مختلفی ارائه شده است. نظریه‌های روانکاوی، سادیسم را به مشکلات دوران کودکی و نوع روابط با مراقبان مرتبط می‌دانند؛ همچنین تجربیات سخت، اختلالات روانی یا جنسی در دوران کودکی می‌تواند منجر به بروز دگرآزاری در بزرگسالی شود. از طرفی، برخی محققان تأکید دارند که تربیت نادرست جنسی در کودکی عامل بروز این اختلال است.
علائم بارز سادیسم شامل موارد زیر است:
- لذت از اذیت و آزار دیگران
- حس خوب در تحقیر کردن دیگران در محیط‌های اجتماعی
- برانگیختگی جنسی از تماشای آزار دیگران
- لذت از دیدن دیگران در حال آزار دیدن توسط دیگران
- خیال‌پردازی درباره اذیت و آزار دیگران
- تمایل به خشونت و رفتارهای پرخاشگرانه
علاقه به کنترل دیگرانسادیسم یا دگرآزاری شامل چهار نوع اصلی است:
سادیسم انفجاری
افراد مبتلا به سادیسم انفجاری به صورت ناگهانی و غیرقابل پیش‌بینی به خشونت روی می‌آورند. این افراد در زندگی خود احساس تحقیر و ناامیدی می‌کنند که این احساسات باعث بروز واکنش‌های خشمگینانه و تلافی‌جویانه می‌شود. هنگام مواجهه با موقعیت‌هایی که احساس خطر می‌کنند، خشم‌شان غیرقابل کنترل شده و به اطرافیان آسیب می‌زنند. جالب اینجاست که پس از این انفجارهای خشم، معمولاً احساس پشیمانی می‌کنند.
سادیسم ستمگرانه
افرادی که این نوع سادیسم را دارند، خشم و عصبانیت دائمی از ویژگی‌های بارزشان است. این نوع از سادیسم وحشیانه‌ترین نوع این اختلال به شمار می‌رود، چرا که افراد مبتلا به آن از رفتارهای خشونت‌آمیز و ایجاد رعب و وحشت در دیگران لذت می‌برند. هدف اصلی این افراد تنها تلافی تحقیر و ناامیدی نیست، بلکه آن‌ها می‌خواهند قربانی‌های خود را وادار به اطاعت و تسلیم کنند.
سادیسم اجباری
این نوع از سادیسم بیشتر در افرادی که دارای مقام‌های نظامی، پلیسی یا شغلی با قدرت و کنترل هستند مشاهده می‌شود. این افراد از اعمال کنترل و تنبیه دیگران احساس لذت می‌کنند و با گذشت زمان، رفتارهای سادیستی به بخشی از شخصیت آن‌ها تبدیل می‌شود. جالب است که رفتارهای ظالمانه این افراد معمولاً پشت نقش‌ها و مسئولیت‌های شغلی‌شان پنهان می‌شود و از دید عموم خارج می‌ماند.
سادیسم بزدلانه
این نوع سادیسم، مختص افرادی است که ضعیف و خجالتی هستند و اغلب از احساس ناامنی رنج می‌برند. این افراد از تصور خشونت و آزار علیه کسانی که ضعیف‌تر از خودشان هستند، لذت می‌برند. نمونه بارز این نوع سادیسم، کودک‌آزاری است که در آن افراد به آزار کودکان ضعیف می‌پردازند.
سادیسم عشقی چیست؟
در مواردی که فرد قادر به تحمل تحقیر یا ناامیدی در روابط عاطفی نیست، ممکن است به آسیب رساندن به فرد مورد علاقه خود روی بیاورد، مانند اسیدپاشی، که هدف از آن جلوگیری از ارتباط قربانی با فرد دیگری است. همچنین در سادیسم جنسی، فرد ممکن است همسر خود را در حین رابطه جنسی مورد آزار قرار دهد. این نوع از دگرآزاری بیشتر در مردان مشاهده می‌شود.
تفاوت سادیسم در زنان و مردان
سادیسم در مردان بیشتر به خاطر تمایلات جنسی پرخاشگرانه و کنترل‌جویانه شناخته می‌شود. در مقابل، باور عمومی بر این است که سادیسم در زنان کمتر بروز پیدا می‌کند، اما فروید معتقد است که زنان به‌طور غریزی دارای تمایلات مازوخیستی هستند. هرچند زنان ممکن است ظاهری منفعل داشته باشند، اما اگر احساس کنند امنیت‌شان تهدید شده، به رفتارهای پرخاشگرانه متمایل به سادیسم روی می‌آورند.
روش‌های برخورد با افراد مبتلا به سادیسم
تعامل با افراد سادیستی نیازمند دقت و استفاده از رویکردهای مناسب است. چند راهکار برای این منظور شامل موارد زیر است:
- با کمک یک درمانگر، مراقبت از خود و تمرین خودمراقبتی را آغاز کنید.
- به جای درگیری با فرد سادیستی، روی سلامت جسمی، روانی و عاطفی خود تمرکز کنید.
- در مواجهه با رفتارهای سادیستی، آرامش خود را حفظ کرده و به امنیت خود اولویت دهید.
- با تعیین مرزهای مشخص و روشن، به فرد سادیستی نشان دهید که رفتارهایش قابل قبول نیست.
- برای یادگیری مهارت‌های لازم در برخورد با افراد سادیستی و مدیریت شرایط، حتماً از مشاوره حرفه‌ای کمک بگیرید.
سادیسم جنسی به عنوان یکی از اختلالات روانی در راهنمای تشخیصی و آماری اختلالات روانی (DSM-5) در گروه اختلالات پارافیلیک قرار دارد. این نوع اختلال شامل تمایل جنسی به ایجاد درد، ترس یا تحقیر شریک جنسی است و از این طریق لذت جنسی حاصل می‌شود.
در رفتارهای سادیسمی جنسی، این اعمال اغلب بدون رضایت طرف مقابل و با استفاده از ابزارهایی مانند شلاق، طناب، زنجیر یا دستبند انجام می‌شود. افراد مبتلا به این نوع سادیسم شریک خود را در معرض رفتارهایی مانند حبس، ضرب و شتم و گاز گرفتن قرار می‌دهند. به همین دلیل متخصصان روانشناسی، این اختلال را به عنوان رفتاری غیرمعمول همراه با خیال‌پردازی‌های شدید می‌دانند که در موارد حاد می‌تواند به آسیب‌های جدی یا حتی مرگ منجر شود.
سادیسم در کودکان
کودکان نیز ممکن است به این اختلال دچار شوند. عوامل اصلی شکل‌گیری این رفتارها در کودکان، شامل تجارب دشوار دوران کودکی یا مشکلات در مراحل اولیه رشد جنسی است.
آیا سادیسم قابل درمان است؟
راهکارهای درمانی برای سادیسم شامل موارد زیر است:
- روان‌درمانی: از جمله درمان شناختی-رفتاری (CBT) که به فرد کمک می‌کند تا به ریشه‌های مشکلات خود پی ببرد و مهارت‌های لازم برای مدیریت این اختلال را کسب کند.
- دارودرمانی: داروهای ضد افسردگی برای تعدیل مواد شیمیایی مغز و کاهش رفتارهای تکانشی تجویز می‌شوند. همچنین داروهای ضد آندروژنی برای کاهش میل جنسی مفید هستند.
- گروه‌درمانی: قرار گرفتن در گروه‌های حمایتی به افراد مبتلا به سادیسم کمک می‌کند تا احساس امنیت و حمایت بیشتری داشته باشند و از این طریق به آرامش بیشتری برسند.
زمان مراجعه به پزشک
اگر در اطراف خود فردی با رفتارهای سادیسمی مشاهده کردید، حتماً با یک مشاور آنلاین یا روانپزشک مشورت کنید. در صورت عدم درمان، فرد مبتلا ممکن است به رفتارهای خطرناکی دست بزند که می‌تواند برای خود یا دیگران مضر باشد. مشاوره و تشخیص اولیه توسط روانشناس می‌تواند به برنامه‌ریزی درمان مؤثر و اصولی کمک کند.