مازوخیسم یک اختلال روانی است که به کسب لذت و رضایت از درد و آزار اشاره دارد. این نوع خودآزاری که همچنان تحت بررسی و مطالعه است، شامل افرادی می‌شود که در شرایط خاصی مانند تحمل درد جسمانی یا فشار روانی، لذت می‌برند. اساس این اختلال در تمایل به لذت جنسی از تجربه درد، تحقیر، کتک خوردن و اسارت نهفته است.
در روانشناسی، مازوخیسم بیشتر با تمایل فرد به تحقیر شدن در حین روابط جنسی تعریف می‌شود، اما در دید عموم، این مفهوم گستره وسیع‌تری پیدا کرده است. اگر در اطرافیان خود افرادی را می‌شناسید که از صدمه زدن به خود لذت می‌برند، در این مقاله با ما همراه باشید تا مفهوم مازوخیسم و راه‌های درمان آن را بررسی کنیم.
مازوخیسم چیست؟
مازوخیسم (Masochism) به عنوان یک اختلال روانی شناخته می‌شود که با علایق و رفتارهای غیرمعمول جنسی همراه است. در روانشناسی، این نوع خودآزاری به عنوان نوعی آزارخواهی جنسی تعریف می‌شود که در آن فرد از تجربه درد و تحقیر لذت جنسی می‌برد.
این اختلال اغلب شامل فعالیت‌های کنترل‌شده است که در آن فرد با میل خود به اسارت، درد و تسلیم شدن در زمینه جنسی تن می‌دهد. در واقع، مازوخیسم را می‌توان به عنوان تمایل آگاهانه به وارد کردن درد جسمی و روانی به خود برای کسب لذت تلقی کرد.
نشانه‌های مازوخیسم
مهم‌ترین نشانه‌های این اختلال شامل هرگونه آزار جسمی، روانی یا کلامی است که نه تنها موجب ناراحتی فرد نمی‌شود، بلکه احساس لذت و تحریک را در او ایجاد می‌کند. علائم زیر معمولاً در رفتارهای مازوخیستی دیده می‌شود:
- تمایل به تجربه تحقیر و اسارت در حین رابطه جنسی
- لذت بردن از ناسزا و آزار کلامی در حین رابطه جنسی
- تحریک جنسی ناشی از فعالیت‌های خودآزارانه
- تمایل به مورد آزار فیزیکی قرار گرفتن و بسته شدن دست‌ها و پاها
- لذت بردن از اجبار یا تجاوز در رابطه جنسی
- تمایل به آسیب رساندن به خود مانند زخمی کردن
- خیال‌پردازی درباره آزار دیدن توسط دیگران
علل مازوخیسم
از دیدگاه زیست‌شناسی، علت این اختلال به ترشح هورمون اندورفین مرتبط است. زمانی که فرد درد شدیدی را تجربه می‌کند، بدن برای مقابله با درد، هورمون اندورفین ترشح می‌کند که احساس لذت را به همراه دارد. این فرآیند مشابه تأثیر مورفین است.
در روانکاوی، این اختلال ناشی از تجربیات دردناک کودکی، احساس خشم و نفرت سرکوب‌شده تلقی می‌شود. افرادی که این احساسات را از کودکی به همراه خود به بزرگسالی می‌آورند، از آسیب رساندن به خود لذت می‌برند.
چگونه بفهمیم مازوخیسم داریم؟
نشانه‌های زیر می‌تواند نشان‌دهنده وجود این اختلال باشد:
- ناتوانی در نه گفتن و تمایل به جلب رضایت دیگران
- سخت‌گیری بیش از حد به خود مانند رژیم‌های سخت، کم‌خوابی یا احساس گناه
- جذب افراد خودشیفته و پرهیز از پذیرش نعمت‌ها و زیبایی‌ها
- کنترل‌ناپذیری در ابراز عشق و احترام به دیگران
- ناتوانی در لذت بردن از چیزهای ساده و تغییر رفتار زمانی که همه چیز خوب پیش می‌رود
انواع خودآزاری
خودآزاری به پنج دسته اصلی تقسیم می‌شود:
- مازوخیسم روانی:شامل افرادی است که با وجود آزار شدید از طرف شریک خود، همچنان در رابطه باقی می‌مانند و از تحقیر و آسیب جسمی لذت می‌برند.
- مازوخیسم احساسی: افراد خجالتی و کم‌رو که در خیالات خود لذت از تحقیر و آزار دیدن را تجسم می‌کنند.
- مازوخیسم فیزیولوژیکی: شدیدترین نوع این اختلال که فرد نه تنها از آسیب‌های روانی و کلامی، بلکه از درد فیزیکی هم لذت می‌برد. این افراد تمایل به برقراری ارتباط با افراد مبتلا به سادیسم دارند.
- مازوخیسم جنسی: نوعی انحراف جنسی است که در آن فرد از درد و تحقیر در حین رابطه جنسی به اوج لذت می‌رسد.
- مازوخیسم تطبیقی: شامل لذت بردن از درد و ناراحتی‌های موقتی است که در نهایت به خشنودی منجر می‌شود، مانند تأخیر در خوردن غذای مورد علاقه.
مازوخیسم اخلاقی به نوعی خودآزاری اشاره دارد که در آن فرد برای کاهش احساس گناه، به تحمل درد و رنج تمایل نشان می‌دهد. این افراد اغلب به دلیل احساسات گناه‌آلود، خود را مجازات می‌کنند. با این وجود، برخی از رفتارهای آن‌ها می‌تواند در قالب فداکاری و کمک به دیگران ظاهر شود، که ممکن است از بیرون به عنوان کارهای بشردوستانه تلقی گردد.
مازوخیسم در کودکان
کودکان برای جلب توجه و محبت والدین، گاهی خود را در معرض خشونت یا سرکوب قرار می‌دهند. از دیدگاه روانشناسی، تحمل درد برای کودکان راحت‌تر از نادیده گرفته‌شدن است. در این حالت، کودکان ناخودآگاه نقش فرد مظلوم را بازی می‌کنند تا توجه و مراقبت بیشتری را از والدین خود کسب کنند.
تست تشخیص مازوخیسم
برای سنجش این اختلال و بررسی دقیق ویژگی‌های شخصیتی، از آزمون MCMI (آزمون بالینی چند محوری میلیون ۳) استفاده می‌شود. گرچه این تست به صورت آنلاین نیز در دسترس است، توصیه می‌شود برای انجام دقیق آن و تفسیر مناسب نتایج، به کمک روانشناس حرفه‌ای اقدام کنید.
درمان مازوخیسم
در مراحل اولیه مازوخیسم، بهترین روش درمان، مشاوره و روان‌درمانی است. برای درمان این اختلال، می‌توان از تکنیک‌های زیر بهره برد:
- درمان شناختی-رفتاری (CBT)
- رفتار درمانی دیالکتیکی (DBT)
- روانکاوی
- تکنیک‌های آرام‌سازی برای کنترل استرس و اضطراب، مانند یوگا، مدیتیشن، تنفس عمیق و رایحه‌درمانی
- تمرین مقابله با پریشانی و پذیرش احساسات منفی
- یادگیری رفتارهای سالم مقابله‌ای مانند دریافت حمایت اجتماعی و نوشتن افکار
در صورت شدید بودن اختلال، فرد برای درمان دارویی به روانپزشک ارجاع داده می‌شود تا علائم کنترل شوند.
امکان ازدواج با افراد مازوخیست
ازدواج با فردی که به مازوخیسم مبتلاست، ممکن است، اما نیازمند بررسی دقیق است. بهتر است در مورد انتظارات و مرزهای مشخص خود با فرد مبتلا صحبت کنید تا از ایجاد مشکلات در آینده جلوگیری شود. همچنین، در صورتی که نشانه‌هایی از خودآزاری در فرد مشاهده کردید، مراجعه به مشاوره قبل از ازدواج می‌تواند به درک بهتر شخصیت یکدیگر کمک کند.
راهنمایی برای مراجعه به پزشک
مازوخیسم یکی از اختلالات روانی است که در آن فرد از تنبیه جسمی و روحی خود لذت می‌برد. اگر این اختلال شدت پیدا کند، فرد ممکن است به رفتارهای خطرناک دست بزند. از این‌رو، آگاهی از علائم و مشاهده آن‌ها در اطرافیان‌تان می‌تواند کمک‌کننده باشد. در صورت شناسایی این نشانه‌ها، مراجعه سریع به روانشناس یا روانپزشک بهترین راهکار برای درمان است.