داشتن فرزندی سرسخت می‌تواند به طور کامل زندگی آرام و بدون دغدغه شما را مختل کند. به عنوان والدین باید تشخیص دهید که سرسختی بخشی از ویژگی‌های شخصیتی فرزند شما است یا او تنها برای جلب توجه این رفتار را نشان می‌دهد. در این مقاله قصد داریم درباره اصلی‌ترین راهکار مدیریت رفتار کودکان سرسخت، یعنی مشاوره، صحبت کنیم. اگر می‌خواهید بدانید که مشاوره برای کودکان سرسخت چگونه عمل می‌کند، تا پایان این مطلب با ما همراه باشید.
مشاوره کودکان سرسخت چیست؟
مشاوره برای کودکان سرسخت، نوعی مشاوره تخصصی است که به دلایل مختلف بروز این رفتار در کودکان پرداخته و به والدین کمک می‌کند تا علت اصلی سرسختی فرزند خود را شناسایی کرده و آن را به شکل مناسبی مدیریت کنند. بخش عمده‌ای از شخصیت کودک پس از تولد، بر اساس واکنش‌های شما به عنوان والدین نسبت به رفتارهای او شکل می‌گیرد. بنابراین، اگر نتوانید برخورد درستی با سرسختی کودک خود داشته باشید، این رفتار ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد.
دلایل سرسختی کودکان چیست؟
کودکان، به‌ویژه در سنین خردسالی و نوجوانی، تمایل به سرسختی دارند، اما این رفتار ممکن است در هر سنی بروز کند. در برخی موارد، سرسختی بخشی از ویژگی‌های شخصیتی آن‌ها است و والدین باید نحوه کنترل و هدایت این رفتار را به فرزندان خود بیاموزند. اما گاهی اوقات، سرسختی روشی است که کودک از طریق آن احساس آزادی کرده، با استرس مقابله می‌کند و مرزهای خود را نشان می‌دهد.
همچنین نباید فراموش کرد که سرسختی کودکان همیشه منفی یا ناپسند نیست و در برخی موارد می‌تواند نتایج مثبتی داشته باشد. تحقیقات نشان می‌دهد که کودکانی که سرسخت و اهل مخالفت هستند، در بزرگسالی اغلب به موفقیت‌های علمی و حرفه‌ای دست پیدا می‌کنند.
کودکان لجباز چه ویژگی‌هایی دارند؟
قاطعیت و لجبازی دو موضوع کاملاً مجزا هستند و نباید هر رفتار فرزند خود را به لجبازی نسبت دهید. کودک لجباز بر تصمیمات نادرست خود اصرار می‌ورزد و هیچ تغییری را نمی‌پذیرد، در حالی که کودک مصمم به اهداف خود متمرکز است و تمایل دارد ایده‌ها و نظرات خود را بیان کند. بین کودکان لجباز الگوهای رفتاری مشترکی دیده می‌شود که شامل موارد زیر است:
- تمایل دارند توجه دیگران را به خود جلب بکنند.
چالش‌های تربیت کودکان لجباز
تربیت فرزند یکی از دشوارترین وظایف والدین است، و وقتی فرزند شما لجباز باشد، این کار چند برابر سخت‌تر می‌شود. در مواجهه با کودکان لجباز، حتی کوچکترین مسائل می‌توانند به مشکلات بزرگ و چالش‌برانگیزی تبدیل شوند. والدین یک کودک لجباز هر روز با تنش‌ها و مسائل جدیدی روبه‌رو می‌شوند. در ادامه به چند چالش اصلی تربیت کودکان لجباز می‌پردازیم:
- آن‌ها تمایل دارند که شنیده شوند و تایید شما را دریافت کنند.
- نیاز به آزادی دارند و نمی‌خواهند تحت کنترل باشند.
- رفتارهای تند و پرخاشگرانه از خود نشان می‌دهند و ممکن است به شما یا دیگران آسیب برسانند.
- علاقه به رهبری و کنترل دارند و می‌خواهند شما را تحت فرمان خود درآورند.
- از قوانین پیروی نمی‌کنند و به دنبال اجرای خواسته‌های خودشان هستند.
- تغییر رفتار آن‌ها دشوار است.
مشکلات مربوط به غذا خوردن
یکی از مسائل اصلی در تربیت کودکان لجباز، غذا خوردن آن‌هاست. این کودکان در انتخاب وعده‌های غذایی بسیار سخت‌گیر و مشکل‌ساز هستند.
انجام تکالیف مدرسه
کودکان لجباز در سنین مدرسه، اغلب از انجام تکالیف خود سر باز می‌زنند و در یادگیری درس‌ها مقاومت می‌کنند.
تغییر لباس و آماده‌شدن
لباس پوشیدن و آماده‌شدن برای بیرون رفتن با کودکان لجباز یک چالش همیشگی است، زیرا آن‌ها معمولاً لباس‌هایی را انتخاب می‌کنند که با شرایط آب و هوایی مناسب نیست.
خوابیدن و بیدار شدن
چالش دیگر در تربیت کودکان لجباز، تنظیم خواب است. این کودکان در برابر خوابیدن مقاومت می‌کنند و هرچه به زمان خواب نزدیک‌تر می‌شوند، فعالیتشان بیشتر می‌شود.
لجبازی کودک می‌تواند امور روزمره‌ای مانند خوابیدن، حمام‌کردن یا غذا خوردن را به چالشی بزرگ تبدیل کند. این رفتار سبب می‌شود تا هر کار ساده‌ای به موضوعی برای بحث و مشاجره میان شما و فرزندتان تبدیل شود. در نتیجه، این درگیری‌های روزمره، هم شما و هم فرزندتان را از نظر روحی فرسوده می‌کند. مهم‌ترین مزیت مشاوره برای کودکان لجباز، شناسایی ریشه‌های لجبازی و ارائه راهکارهای هدفمند برای مدیریت آن است.
مشاور با توجه به سن کودک و شرایط خاص او، سوالاتی را مطرح می‌کند تا علت اصلی لجبازی را پیدا کرده و به شما در کنترل بهتر وضعیت توصیه‌هایی ارائه دهد.
سوالات مشاوره برای کودکان لجباز چیست؟
مشاوره کودکان لجباز روشی بسیار کارآمد و موثر است. در جلسات مشاوره، روانشناس با توجه به سن کودک، سوالاتی طراحی می‌کند. هدف این سوالات، کشف ریشه لجبازی و شناسایی مشکل اصلی کودک است. سوالات مشاوره برای کودکان لجباز دارای ویژگی‌های زیر هستند:
- بدون ایجاد احساس سرزنش در کودک
- ایجاد حس امنیت و اعتماد
- تمرکز بر شناخت الگوهای رفتاری کودک
- تشویق کودک به ابراز احساسات بدون ترس
- ترغیب به فکر کردن در مورد دلیل لجبازی
- تقویت حس همدلی در کودک
چگونه با کودکان لجباز رفتار کنیم؟
اگر از رفتارهای لجبازانه فرزندتان خسته شده‌اید، دو راهکار اصلی پیش روی شماست. اولین راهکار مراجعه به روانشناس کودک است. شما می‌توانید از طریق مراکز مشاوره، سوالات خود را در مورد مشاوره کودکان لجباز و نحوه کمک آن به حل مشکلات رفتاری، از متخصصین بپرسید.
دومین راهکار، رعایت توصیه‌هایی است که به شما کمک می‌کند تا بهتر با لجبازی کودک کنار بیایید. با این حال، این توصیه‌ها به تنهایی کافی نیستند و لازم است هم‌زمان با مشاوره تخصصی کودک از آن‌ها بهره ببرید.
- از مشاجره با کودک پرهیز کنید
- اولین نکته برای برخورد با کودکان سرسخت، اجتناب از بحث و جدل است. در مواجهه با کودکان لجباز، به جای وارد شدن به مشاجره، بهتر است شنونده‌ای صبور باشید.
- به کودک اجبار نکنید
- کودکان به طور طبیعی زمانی که مجبور به انجام کاری شوند، نه تنها آن را انجام نمی‌دهند بلکه ممکن است رفتار مخالفی نشان دهند. این واکنش که به عنوان رفتار ضد اراده شناخته می‌شود، مختص کودکان لجباز نیست و در بسیاری از کودکان مشاهده می‌شود.
- به نظر کودک احترام بگذارید
- همانند بزرگسالان، کودکان نیز نظرات و دیدگاه‌های خود را دارند و از تحمیل شدن نظر دیگران خوششان نمی‌آید.
- با کودک خود رابطه‌ای نزدیک برقرار کنید
- برقراری یک رابطه صمیمی و عمیق با فرزندتان به شما کمک می‌کند تا او را بهتر درک کرده و ارتباط موثرتری برقرار کنید.
- قوانین پاداش و تنبیه تعیین کنید
- داشتن قوانین و مقررات به کنترل بهتر رفتارهای کودک کمک می‌کند. قوانینی برای پاداش و تنبیه تنظیم کرده و آن‌ها را با کودک خود در میان بگذارید، همچنین از او بخواهید نظرش را درباره این قوانین بگوید. البته در شرایط خاص مانند سفر یا مهمانی، کمی انعطاف‌پذیر باشید.
- محیط خانه را آرام نگه دارید
- فضای صمیمی و آرام در خانه به طور مستقیم بر رفتار و لجبازی کودک تأثیر می‌گذارد. تنش‌های خانوادگی و اختلافات بین والدین می‌تواند رفتارهای لجبازانه و حتی خشونت کودک را تشدید کند.
- کودک را درک کنید
- یکی از مسائل مهمی که در جلسات مشاوره کودکان لجباز مطرح می‌شود، توانایی درک و همدلی با کودک است. هنگام لجبازی کودک، از دید او به شرایط نگاه کنید و سعی کنید دلایل رفتار او را متوجه شوید.
- چندین گزینه به کودک پیشنهاد دهید
- مجبور کردن کودک لجباز به انجام یک کار می‌تواند باعث تشدید لجبازی شود. به جای تحمیل یک گزینه، چند انتخاب به او بدهید و اجازه دهید خودش تصمیم بگیرد. به عنوان مثال، به جای گفتن «الان باید اتاقت را تمیز کنی» بپرسید «دوست داری از کجا و چه زمانی تمیز کردن اتاقت را شروع کنی؟»
- فرصت کاوش به کودک بدهید
- دنیا پر از شگفتی است و فرزند شما تنها می‌خواهد این شگفتی‌ها را کشف کند. به او فرصت کاوش کنترل‌شده بدهید تا به طور آزادانه به جستجو بپردازد.
- رفتارهای مثبت را تشویق کنید
- با نگاهی مثبت به رفتارهای کودک خود، تلاش کنید رفتارهای خوب او را تشویق کنید. سؤالاتی بپرسید که پاسخ آن‌ها بیشتر «بله» باشد. این کار به کودک شما احساس تایید و شنیده شدن می‌دهد.
نتیجه‌گیری
لجبازی در هر سنی ممکن است بروز کند و می‌تواند هم برای شما و هم فرزندتان خستگی روحی ایجاد کند. اگر روش صحیح مقابله با لجبازی کودک را نیاموزید، این رفتارها تا بزرگسالی ادامه پیدا کرده و رابطه شما را با چالش مواجه خواهد کرد.